Telif Hakkı Nedir?

Telif Hakkı Nedir?

Telif hakkı, bir eseri yaratan ya da üreten kişinin o eser üzerindeki haklarını maddi ve manevi olarak tanımlayan hukuki bir korumadır. Telif hakkı; yazarlar, sanatçılar, üreticiler ve diğer tüm eser sahiplerine, eserlerinin ya da ürünlerinin çoğaltılmasını, dağıtılmasını, sergilenmesini, temsil edilmesini ve işlenmesini kontrol etme yetkisi vermektedir. Örnek olarak; bir roman yazarının, kitabının basım ve dağıtım haklarının yalnızca kendisinde olması hakkıdır. 

1952’den beri yürürlükte olan 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile, bilgisayar programları, müzik, fotoğraf, kitap, sinema, dizi gibi birçok şekilde somutlaştırılmış durumda olan ürünler ve kanunun “eser” olarak tanımladığı tüm ürünler bu kanun kapsamındadır. 

Telif hakkı, eser sahiplerinin haklarını korumayı amaçlayarak, eserlerin ya da ürünlerin eser sahibinin izni olmadan kopyalanarak dağıtılması durumunu önler ve eser üzerindeki hakları korur. 

Eserlerin telif haklarının ihlal edilmesi durumunda, eser sahibinin yasal yollar ile ihlal eden kişiyi durdurmasına ve tazminat talep edebilmesine olanak sağlar. 

Telif Hakkı Nasıl Alınır?

Telif hakkı, bir eser ya da ürün yaratıldığı anda otomatik olarak doğar ve eser sahibinin, ortaya çıkabilecek kopyalama, çoğaltma, dağıtılma gibi durumlarda yapılan ihlalleri ispat etme kolaylığı sağlar. Oluşturulan ya da üretilen eserin korunması ve tanınması için, eserin somut bir şekilde belgelenmesi gerekir. Telif hakkı tescil işlemi zorunlu ve isteğe bağlı olarak ayrılır. İsteğe bağlı olan tescil haklarında amaç eserin kim tarafından üretildiğinin ispatlanmasını kolaylaştırmasıdır. Zorunlu kayıt tescil ise; sinema, dizi, müzik eserleri, bilgisayar oyunları gibi eserlerin pazar sunulmadan önce kayıt tescilinin ve telif haklarının kayıtlarının yapılması zorunludur. 

Telif Hakkı İhlali Nedir?

Telif hakkı, eser sahibinin izni ya da bilgisi olmadan eserlerinin kopyalanması, dağıtılması ya da çoğaltılması gibi durumları engeller. Bu durumların gerçekleştirilmesi halinde ise telif hakkı ihlali doğar. Telif hakkına sahip olunduğunda eserler izinsiz bir şekilde kopyalanamaz ya da çoğaltılamaz. İzinsiz bir şekilde değiştirilemez ve yanıltıcı bilgiler verilemez. Telif hakkı olan eserlerin, eser sahibinin bilgisi olmadan kiralanması ya da satılması yasaktır. Bu gibi durumların ihlal edilmesi halinde eser sahibi yasal yollara başvurma hakkına sahip olur. 

Telif Hakkı Süresi Ne Kadar?

Telif hakkı süresi, eserin üretildiği tarihten itibaren başlayarak eser sahibinin ölmesinin ardından 70 yıl boyunca geçerlidir. Bu süre tüzel kişilerin eser sahibi olması durumunda da geçerli sayılmaktadır. Koruma süresinin bitmesinin ardından eser sahibine tanınmış olan telif hakları sona erer ve eserleri serbest bir şekilde kullanılabilir. 

Telif Hakkı Özellikleri Nelerdir?

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre bir ürünün eser olarak kabul edilmesi için; kanunda yer verilen eser türlerinden biri olması gerekmektedir. İlim ve edebiyat eserleri, musiki eserler, güzel sanat eserleri, sinema eserleri, derlemeler, bilgisayar oyunları ya da programları gibi. Eserlerin telif hakkı ile güvence altına alınabilmesi için, eserlerin orjinal olması gerekmektedir. Telif hakkı almak isteyen eser sahibinin, eserin orjinal olduğuna dair tüm verileri bildirmesi ilgili kurumlara bildirmesi gerekmektedir. 

Hangi Eserler Telif Hakkına Sahiptir?

• Diziler, filmler, videolar gibi görsel ve işitsel eserler

• Müzikler, ses kayıtları

• Dersler, makaleler, kitaplar

• Derlemeler, romanlar, şiirler

• Resim, fotoğraf, poster, heykeller

• Video oyunları

• Bilgisayar programları, yazılımları

Telif Hakkı Sorgulama Nasıl Yapılır?

Telif hakkı alan eser sahipleri ve eserleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olan Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün veri tabanında işlenmektedir. Kayıtlarda kayıt tescili ve bandrol işlemleri ile ilgili bilgilerin haricinde; Musiki Eser Sahipleri gibi meslek birliklerinin eserlerine ait telif hakkı sorgulaması da yapılabilmektedir. Eserlere, eser sahiplerine, yayıncı ve yapımcılara ulaşmak isteyen kişiler eser.telifhaklari.gov.tr sitesinden telif hakkı sorgulama işlemlerini gerçekleştirebilirler. 

Telif Hakkı ve Gizlilik Arasındaki Fark Nedir?

Telif hakkı ve gizlilik arasındaki farkı anlatıcak olursak; bir kişinin görüntüsünün ya da sesinin herhangi bir video ya da ses kaydında olması durumunda yayınlanan içerikte o kişi, telif hakkına sahip olmaz. Videoyu çeken ya da ses kaydını alan kişi eserin telif hakkına sahiptir. Eğer yayınlanan video ya da ses kaydı kişinin izni olmadan paylaşıldıysa, kişinin mahremiyetini ve güvenliğini ihlal ediyorsa gizlilik şikayetinde bulunulur. 

2024 Telif Hakkı Cezası Ne Kadar?

Telif hakkı ihlali ve telif hakkı cezaları, ihlalin türüne ve kapsamına göre değişiklik göstermektedir. Telif haklarının ihlal edilmesi; eser sahibinin izni olmadan eserlerinin kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması durumlarında cezai yaptırımlara tabidir. Türk Ceza Kanununa göre telif hakları ihlallerinde cezalar hapis ya da para cezaları şeklinde olabilmektedir. Telif hakkını ihlal eden kişiler, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ya da adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.